Türkünün Hikâyesi

Vaktiyle, Hafik ilçesinin Sofular köyünde Hızır adında bir genç varmış. O zamanlar bu köyün halkı Alevi imiş. Zamanla yoldan çıkmışlar. Onların bu durumunu beğenmeyen Hızır, köyden ayrılmaya karar vermiş, çıkmış yola. Ha şurası, ha burası derken Banaz'a kadar gelmiş. Pir Sultan'ın yanına azap durmuş. Sonra da müridi olmuş. Aradan seneler geçmiş, bir gün Hızır:

"Pirim, demiş; Sen herkese himmet ediyorsun, herbiri çeşitli makamlara geçiyor, ne olur, bana da himmet et, büyük adam olayım, ben de bir makama geçeyim."

Pir Sultan şöyle bir düşündükten sonra gülümsemiş. "Ulan Hızır ben dua ederim, belki sen de büyük adam olursun; Hatta paşa, vezir de olursun ama sonunda gelip beni astırırsın."

Yine de duasını eksik etmemiş. Hızır İstanbul'a gidip saraya girmiş. Ağa, Kapıcıbaşı, Paşa, Beylerbeyi derken vezir olup Sivas valiliğine atanmış. Pirini unutmamış, haber gönderip huzuruna getirtmiş. Hürmet, izzet, ikram derken bir hayli de sohbet etmişler. Yemekte mükellef bir sofra donanmış. Pir Sultan yiyeceklere şöyle bir bakıp hemen geriye çekilmiş. Paşa şaşırmış.

"Birşey mi oldu pirim?" Pir Sultan, "Hızır, demiş; Bu yemeklerde zina kokuyor. İçinde yetim hakkı var, sen bunları haram para ile yaptırmışsın." Hızır Paşa "Yok pirim" dediyse de dinletememiş. Ama bir hayli de içerlemiş. Pir Sultan biraz daha ileri gidip, "Bunları ben değil, köpeklerim bile yemez. İstersen çağırayım da gör" demiş. Hemen ünlemiş, köpekler anında gelmişler. Bir tepsiye haram yemek, bir tepsiye helal yemek konmuş. Önce haram yemekler getirilmiş. Köpekler şöyle bir koklayıp geri geri çekilmişler. Arkasından helal yemeklerle dolu tepsi gelmiş. Köpekler onu da kokladıktan sonra, kuyruklarını sallaya sallaya yemeye başlamışlar. Bu hakarete çok kızan Hızır Paşa, hırsını yenemeyip pirini Toprakkale'ye hapsettirmiş.

Eh... Ne de olsa piri. Hırsı geçince bir bahane ile affetmek istemiş. Zindandan çıkartıp demiş ki:

"Bana içinde Şah'ın adı geçmeyen üç deyiş söylersen seni affedeceğim. Yok, söylemezsen kendin bilirsin" Pir Sultan "Peki öyleyse" deyip tezeneye şöyle bir dokunmuş ve,
"Açılın Kapılar Şah'a Gidelim",
"Kul Olayım Kalem Tutan Ellere" ve
"Karşıda Görünen Ne Güzel Yayla" adlı değişleri okumuş.
(Tüm değişlerde Şah'ın adı defalarca geçiyor)
Pirini affetmeye hazırlanırken, onun hemen her fırsatta Şah'ı anması Hızır Paşa'yı çileden çıkarmış. Ne söylediğini, ne yaptığını bilemez hale gelmiş. Yanındakilere emretmiş:

"Asın bunu".

Η ιστορία του τραγουδιού

Κάποτε στο χωριό Sofular της κωμόπολης Hafik ζούσε ένας νέος που τον έλεγαν Hızır. Εκείνα τα χρόνια οι κάτοικοι του χωριού ήταν Αλεβιστές .Με τον καιρό οι κάτοικοι παραστράτησαν . Ο Χιζίρ που δεν του άρεσε αυτό, αποφάσισε να φύγει απ'το χωριό και έτσι ξεκίνησε το ταξίδι. Λέγοντας όχι εδώ όχι εκεί έφτασε μέχρι την Banaz (Πανάσιον).Κοντά στον σουλτάνο Pir τα βάσανα σταμάτησαν. Μετά έγινε μαθητής του. Από τότε πέρασαν χρόνια και μια μέρα ο Χιζίρ: "Σουλτάνε μου, είπε, εσύ όλους τους βοηθάς, ο καθένας παίρνει κάποιο αξίωμα, σε παρακαλώ βοήθα κι εμένα, μεγάλος άνδρας να γίνω. "
Ο σουλτάνος Πίρ αφού σκέφτηκε λίγο, είπε "Φίλε Χιζίρ εγώ θα προσεύχομαι, ίσως μια μέρα κι εσύ μεγάλος άνδρας να γίνεις, ακόμα πασάς ή και βεζύρης αλλά στο τέλος θα έρθεις και θα βάλεις να με κρεμάσουν."
Παρ' όλα αυτά δεν παρέλειψε να προσεύχεται. Στην Πόλη φτάνοντας ο Χιζίρ εισήλθε στο παλάτι. Έγινε αγάς ,επιστάτης, πασάς κι αφού έγινε μεγάλος άρχοντας, βεζύρης, μεταπήδησε στην Νομαρχία ( δημαρχία) του Sivas( Σεβάστεια).Τον Πιρ σουλτάνο δεν ξέχασε, στέλνοντας χαμπέρι τον έφερε ενώπιον του. Κουβέντιασαν αρκετά με σεβασμό, τιμή και κεράσματα. Για το φαγητό στολίστηκε ενα υπέροχο τραπέζι. Ο Πιρ σουλτάνος ρίχνοντας μια ματιά στα φαγητά αμέσως τραβήχτηκε πίσω. Ο Χιζίρ πασάς ξαφνιάστηκε.
" Έγινε κάτι Σουλτάνε μου;" και ο Πιρ σουλτάνος είπε " Χιζίρ, αυτά τα φαγητά βρωμάνε απάτη (μοιχεία), μεσα τους τα δίκια των ορφανών είναι, εσύ αυτά με αθέμιτο κέρδος τα έφτιαξες."
Ο Χιζίρ πασάς:" οόχι Σουλτάνε μου " αν και είπε δεν κατάφερε να τον κάνει να τον ακούσει. Αλλά τον πείραξε πολύ. Μετά από λίγο προχωρώντας να φύγει ο Πιρ σουλτάνος είπε: " Αυτά όχι μόνο εγώ αλλά ούτε και τα σκυλιά μου δεν τα τρώνε. Αν θέλεις να τα φωνάξουμε να δεις." Αμέσως τα κάλεσαν και τα σκυλιά ήρθαν στη στιγμή. Πρώτα τους έφεραν τα φαγητά που φτιάχτηκαν με αθέμιτο κέρδος. Μόλις τα μύρισαν τραβήχτηκαν πίσω πίσω .Αμέσως μετά ήρθε ένα ταψί γεμάτο με φαγητά φτιαγμένα με νόμιμο χρήμα.. Τα σκυλιά αφού μύρισαν κι αυτά κουνώντας τις ουρές τους, άρχισαν να τρώνε. Μ'αυτήν την ενέργεια ο Χιζίρ πασάς θύμωσε πολύ και μη μπορώντας να συγκρατήσει την οργή του,τον φυλάκισε στο κάστρο του Τοπράκ( χώρα, χώμα, έδαφος).
Εεε.. Στο τέλος όμως,ο Χιζίρ ξεπερνώντας τον θυμό του έψαχνε μια δικαιολογία για να συγχωρήσει τον Πιρ. Αφου τον αποφυλάκισε του είπε:" Αν μου πεις τρεις προτάσεις στις οποίες να μην αναφέρεται το όνομα του Şah(βασιλιά ) θα σε συγχωρήσω. Διαφορετικά, αν δεν πεις,εσύ ξέρεις.
Ο Πιρ σουλτάνος αφού είπε : Εντάξει λοιπόν, ας γίνει έτσι. " με μιας άγγιξε την πένα και...
" Ας ανοίξουν οι πύλες να πάμε στον βασιλιά "
Δούλος να γίνω σ'αυτόν που κρατάει το μολύβι (στους μορφωμένους )."
"Τι ωραίο το οροπέδιο που φαίνεται απέναντι!"..και τις εν λόγω προτάσεις διάβασε.
( Σε όλες τις προτάσεις το όνομα του βασιλιά αναφέρθηκε πολλές φορές)

Και ενώ ήταν έτοιμος να λάβει συγχώρεση ο Πιρ, το γεγονός ότι με την πρώτη ευκαιρία ανέφερε το όνομα του βασιλιά ,έβγαλε απ' τα ρούχα του (εξαγρίωσε,εξόργισε)τον Χιζίρ πασά. Όσα είπε κι όσα έκανε τον έφεραν σε ανεξέλεγκτη ( αγνώριστη) κατάσταση...
Διέταξε τους άνδρες που ήταν δίπλα του:

" Κρεμάστε τον "

Στο κείμενο, στο σημείο που γράφει değiş(επαφή) πιθανότατα είναι λάθος και μάλλον είναι deyiş(ρητό, ρήση, λεγόμενο, πρόταση)

Ο Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ,(Γεννήθηκε το 1480, στην Banaz, Τουρκία.Απεβίωσε: 1550, Σεβάστεια, Τουρκία) ήταν κορυφαίος Αλεβίτης, ποιητής και μουσικός του 16ου αιώνα, το έργο του οποίου έχει και μία διάσταση αντιστασιακή απέναντι στην καταπίεση της οθωμανικής εξουσίας..Οι στίχοι και οι εκκλήσεις του για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του αγροτικού λαού σύντομα προσέλκυσαν μεγάλη υποστήριξη ανάμεσα στις μάζες που υποστήριζαν αυτά τα ιδανικά. Ως αποτέλεσμα, κρεμάστηκε από τον Χίζιρ Πασά.

Βασικά χαρακτηριστικά του Αλεβισμού είναι:

Αγάπη και σεβασμός για όλους τους ανθρώπους («Το σημαντικό δεν είναι η θρησκεία, αλλά το να είσαι ανθρώπινο ον»).
Ανεκτικότητα απέναντι σε άλλες θρησκείες κι εθνικές ομάδες («αν πληγώσεις κάποιον, οι τελετουργικές προσευχές που έχεις κάνει δεν αξίζουν τίποτα»).
Σεβασμός για τους εργαζόμενους («η υψηλότερη πράξη λατρείας είναι να εργάζεσαι»).
Ισότητα ανδρών και γυναικών. Τα δυο φύλα προσεύχονται δίπλα-δίπλα και ασκείται μονογαμία.